Facebook
Facebook Powiat Facebook Promocyjny
YouTube
YouTube Powiat YouTube Promocyjny
Pinterest Instagram

Na śliwkowym szlaku

Stowarzyszenie

Stowarzyszenie „Na Śliwkowym Szlaku” to Lokalna Grupa Działania skupiająca 7 małopolskich gmin: Czchów, Gnojnik, Gródek nad Dunajcem, Iwkowa, Laskowa, Lipnica Murowana i Łososina Dolna. Stowarzyszenie powstało w 2008 roku, a przyświecała mu idea Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i możliwość udziału w Osi 4 tego programu – Leader. Obecnie nasza Lokalna Grupa Działania to obszar siedmiu gmin na terenie czterech powiatów: bocheńskiego, brzeskiego, limanowskiego i nowosądeckiego.

Motywem przewodnim obszaru stał się śliwkowy szlak, a charakterystycznym łącznikiem śliwka, będąca symbolem tradycji i kultury mieszkańców.

Śliwkowy szlak wiedzie przez wszystko to, co w naszych gminach ciekawe i warte pokazania. Znajdziemy więc tu nie tylko liczne sady i to co z przetwórstwem owoców jest związane, ale także bogate dziedzictwo duchowe i materialne pokoleń, obiekty sportowe umożliwiające aktywny wypoczynek, a także całą infrastrukturę turystyczną pozwalającą na spędzenie czasu z dala od miejskiego zgiełku.

Przyszłość „śliwkowego szlaku” wyznaczają różnorodne działania w oparciu o najważniejszy cel, jakim jest rozwój tego obszaru skoncentrowany na podniesieniu jakości życia mieszkańców z wykorzystaniem i poszanowaniem naszej najmocniejszej strony, czyli wartości dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego.

 

Szlak Suszonej Śliwki

Szlak zaczyna się w Drużkowie Pustym przy skrzyżowaniu dróg do Wojakowej i Dobrociesza. 20 tematycznych przystanków prezentuje różnorodne osobliwości, jakimi obdarzona jest okolica. Skala zjawiska i znaczenie, jakie wywiera w życiu gminy sadownictwo i przetwórstwo owocowe oraz zasoby kulturowe tu występujące, skłoniły lokalne władze do opracowania oryginalnego, krajoznawczego szlaku prezentującego te wartości. Jak przekazuje miejscowa tradycja suszenie śliwek rozwinęło się w obszarze gminy dzięki polityce miejscowego proboszcza, który w obawie przed rozpowszechnieniem się produkcji samogonu przykazywał obowiązkowo suszyć śliwy po zbiorze. Suszonych dymem śliw nie dało się bowiem przerobić na śliwowicę. Grzech grzechem, pokuta pokutą, a suszone śliwy stały się miejscowym szlagierem. Motywem przewodnim szlaku są suszarnie owoców, w których suszy się śliwy, jabłka i gruszki. By powstały „susorki” trzeba je wpierw zanurzyć we wrzącej, osolonej wodzie i przelać zimną wodą. Tak przygotowane śliwy suszy się w słabo napalonej komorze suszarni. Suszy się aż do osiągnięcia elastycznej konsystencji owocu i pozbawienia go soczystości. „Susorki ”to wyśmienity kompot, nadzienie pierogów, mięs, dodatek bigosów, marynat, nie mówiąc o likierze śliwkowo –miodowym. Na „Szlaku Suszonej Śliwki ” spotkać można wiele zabytkowych kapliczek malowniczo wkomponowanych w pogórski pejzaż. Jest też i szlachecki dwór oraz punkty widokowe, dające możliwość zapoznania się z górskimi panoramami i topografią gminy. Szlak liczy kilkanaście kilometrów długości i prowadzi lokalnymi drogami, dostępny jest dla wszystkich środków lokomocji, nie wspominając już o własnych nogach.

 

Legenda

Jak opowiadają najstarsi mieszkańcy tego regionu, tradycja suszenia śliw w naszej okolicy powstała dawno. Nieznany już dziś z nazwiska ksiądz proboszcz, zamiłowany sadownik, swoim parafianom jako pokutę zadawał posadzenie kilku lub kilkunastu drzew owocowych, w zależności od wyznanych na spowiedzi grzechów. Ponieważ na naszych glebach jabłonie, czereśnie czy grusze słabo rosły i źle owocowały, kazał ludziom sadzić śliwy. Gdy drzewa te zaczęły dobrze owocować, gospodarze przechytrzyli proboszcza i zaczęli śliwy wykorzystywać do produkcji śliwowicy. Szerzyło się pijaństwo, więc zatroskany proboszcz razem ze swym wikarym uradzili, że śliwy nadal trzeba sadzić, ale owoce obowiązkowo trzeba suszyć. Okazało się bowiem, że suszonych dymem śliw nie da się przerobić na śliwowicę. Proboszcz już dawno na wiecznej emeryturze, a ojcowie i synowie śliwy wciąż sadzą, suszą i sprzedają. (Zofia Szewczyk).

 

Śliwka wczoraj i dziś

Tereny Gminy Iwkowa ze względu na swoje podgórskie położenie oraz warunki glebowo-klimatyczne wyjątkowo sprzyjają uprawie drzew owocowych. Również z przetwórstwem związane są bogate tradycje na tym terenie. Jesiennym suszeniem owoców zajmuje się obecnie duża grupa mieszkańców Dobrociesza, Wojakowej i Kątów. Przy niemal każdym gospodarstwie znajduje się tradycyjna suszarnia opalana twardym, bukowym drewnem, gdzie śliwy, jabłka i gruszki wędzi się dymem. Przodkiem dzisiejszych suszarni była „luftówka”, wbudowana w ziemię, której jedyną częścią nadziemną był dach i około 20 – 30 centymetrów ściany. Swą nazwę zawdzięczała podziemnemu tunelowi – „luftowi”, na końcu którego znajdowało się palenisko. Obecnie w dalszym ciągu masowo wykorzystuje się suszarnie tradycyjne, choć niektóre gospodarstwa zaczynają wprowadzać nowoczesne urządzenia, w których śliwy suszy się „na ciepło”. Sposób przetwarzania owoców od lat pozostaje ten sam. Zaraz po zbiorach owoce podsusza się partiami i składuje w workach. Gdy podsuszony jest już cały zbiór, wsypuje się go ponownie na ruszt i dosusza.

 

Kulinarne wariacje ze śliwką

Obecnie występuje ponad 6 tys. odmian spożywczych śliw pochodzących głównie z Ameryki, Japonii i Europy. Są to m.in. renklody, węgierki, mirabelki, lubaszki, damaszki. Śliwki spożywane są w bardzo różnej postaci, w zależności od upodobań konsumentów, na surowo czy przerobione na susz i konfitury. Zawierają cukry, witaminy głównie z grupy B, trochę minerałów i prawie tyle pektyn co jabłka. Na naszym terenie prym wiodą owoce suszone, które wyróżniają się specyficznym smakiem, uzyskiwanym w zależności od sposobu oraz gatunku drzewa użytego do suszenia. Już nasze prababcie robiły susz, który dzieciom zastępował cukierki i gumy do żucia. Sam proces suszenia śliw rozpoczynał się od pozbawienia ich woskowego nalotu poprzez zanurzenie na cedzaku na 5-7 sekund we wrzącej wodzie z dodatkiem soli jadalnej i na koniec przelaniu zimną wodą. Następnie owoce układano na sitach lub blachach wyłożonych słomą i suszono w słabo nagrzanym piecu. Suszki miały być elastyczne, lecz przy roztarciu w palcach nie wydzielać soku. Układano je w skrzyniach wyłożonych pergaminem lub w szczelnie zamkniętych puszkach, w pomieszczeniach przewiewnych i suchych. Ze śliwką związane jest nie tylko wiele tradycji, ale i potraw przyrządzanych przez nasze gospodynie. Na święta Bożego Narodzenia podaje się kompot z suszu, a także pierogi na słodko. Podczas innych większych świąt i uroczystości na naszych stołach króluje schab ze śliwkami, a także likier śliwkowo-miodowy. Również staropolski bigos urzekający smakiem i aromatem, zawdzięcza go niewątpliwie suszonym śliwkom. Owoce te wykorzystywane są także do przygotowania placków, zup, dżemów, powideł, kompotów, marynat i nalewek.